Nghề cao quí nhất trong các nghề cao quí

Đường lối lãnh đạo của Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu CNH-HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế trong thời kỳ mới đã xác định: Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, của Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội. Phát triển giáo dục và đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội; gắn với nhu cầu phát triển kinh tế – xã  hội và bảo vệ Tổ quốc; với tiến bộ khoa học và công nghệ; phù hợp quy luật khách quan. Chuyển phát triển giáo dục và đào tạo từ chủ yếu theo số lượng sang chú trọng chất lượng và hiệu quả, đồng thời đáp ứng yêu cầu số lượng.

Mục tiêu của nền giáo dục mới là tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân. Giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào; sống tốt và làm việc hiệu quả.  Xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt; có cơ cấu và phương thức giáo dục hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập; bảo đảm các điều kiện nâng cao chất lượng; chuẩn hóa, hiện đại hoá, dân chủ hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế hệ thống giáo dục và đào tạo; giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và bản sắc dân tộc. Phấn đấu đến năm 2030, nền giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực. Bởi vậy đội ngũ giáo viên và nghề dạy học có vai trò hết sức quan trọng, quyết định đến thực hiện thắng lợi đường lối cách mạng của Đảng và mục tiêu giáo dục của nước nhà.

Người thầy trước hết là người tiếp thu đạo lý làm người của những thế hệ trước truyền lại cho thế hệ sau. Dạy học không chỉ là dạy chữ mà còn dạy người. Thiên chức của người thầy giáo là phát huy và truyền lại cho thế hệ trẻ những tinh hoa văn hoá của dân tộc, của nhân loại. Vì vậy người thầy giáo đã góp phần hun đúc nên tâm hồn Việt Nam, bản sắc dân tộc Việt Nam và sức mạnh Việt Nam qua các thời đại, là cầu nối giữa quá khứ với hiện tại và tương lai của dân tộc.

Đối tượng lao động của người thầy là nhân cách, tâm hồn và thể chất con người nói chung và thế hệ trẻ nói riêng. Để góp phần tạo dựng ra nhân cách con người, người thầy giáo có trách nhiệm làm cho nhân cách ấy ngày càng tốt hơn. Công cụ lao động của người thầy chính là bản thân mình, là toàn bộ nhân cách của mình, với những phẩm chất đạo đức trong sáng, với năng lực trí tuệ dồi dào và các phương tiện lao động cần thiết. Đối với người thầy, ngoài kiến thức đã được học ở nhà trường phải được học rất nhiều từ cuộc sống và tự học, tự làm cho kiến thức ngày càng sâu rộng, tiếp thu những cái hay, cái đẹp, cái mới, tiến bộ, khoa học đang thay đổi hàng ngày. Đó là trách nhiệm của người thầy. Có được số vốn kiến thức như vậy thì người thầy mới có đủ tự tin, để có sức thuyết phục với học trò. Phương pháp lao động chủ yếu của người thầy là phương pháp nêu gương của bản thân, cảm hoá học trò bằng tư tưởng và tình cảm của mình, đồng thời phát huy năng lực trí tuệ, chủ động sáng tạo của học sinh.

Từ xưa tới nay, nghề dạy học được nhân dân ta quý trọng và đề cao Nhất tự vi sư, bán tự vi sư (một chữ cũng là thầy, nửa chữ cũng là thầy). Từ truyền thống của dân tộc, từ nhu cầu học tập của nhân dân ngày càng tăng, những người làm nghề dạy học càng được đào tạo và phát triển. Họ là những người có trình độ học vấn và được rèn luyện đạo đức chuẩn mực để dạy chữa, dạy người. Những cụ đồ, thầy đồ ngày xưa là những con người đạo cao, đức trọng, nổi tiếng hay chữ, đặt việc dạy người cao hơn dạy chữ. Những bậc khoa bảng cao khiết thường có rất nhiều người theo học. Tài năng và tâm huyết của họ đã đào tạo ra nhiều thế hệ học trò yêu nước thương dân không khuất phục trước những điều bạc ác, thấp hèn, bảo vệ đến cùng những giá trị chân lý, những điều thiện, giữ gìn bản sắc văn hoá của dân tộc, làm rạng rỡ non sông gấm vóc như: Chu Văn An, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Lê Quí Đôn, Nguyễn Đình Chiểu…

Sau cách mạng tháng 8 / 1945, hưởng ứng lời kêu gọi của Hồ Chủ Tịch: diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm. Bác khẳng định: một dân tộc dốt là một dân tộc yếu. Nhân dân ta đã dấy lên một phong trào học tập sôi nổi chưa từng thấy. Sau hơn nửa thế kỷ xây dựng và trưởng thành, ngày nay đất nước ta đã có một nền giáo dục hoàn chỉnh từ mầm non đến đại học và sau đại học, với hơn 30 triệu học sinh, sinh viên đang theo học với đội ngũ nhà giáo ngày càng đông đảo, trình độ và phương pháp ngày một nâng lên, đáp ứng nhu cầu của thời đại. Bản lĩnh, đạo đức nghề nghiệp của người thầy được khẳng định và phát huy. Cơ sở vật chất phục vụ dạy và học ngày càng được trang bị hiện đại. Chất lượng giáo dục được cải thiện, xã hội hoá giáo dục được đẩy mạnh và đề cao, góp phần đào tạo nguồn lực to lớn cho sự nghiệp phát triển xã hội.

Mỗi con người sinh ra và trưởng thành ngoài công cha nghĩa mẹ nuôi dưỡng chăm sóc còn có công thầy dạy chữ, dạy làm người. Công ơn của thầy cô được sánh với công ơn sinh thành và dưỡng dục của cha mẹ. Những câu ca dao xưa đã nói lên nghĩa tình sâu nặng ấy.

Ngày nào em bé cỏn con

Bây giờ em đã lớn khôn thế này

Công cha, áo mẹ, chữ thầy

Nghĩ sao cho bõ những ngày ước ao.

          Từ khi chập chững lên ba, bước chân vào trường mẫu giáo, các em được đón nhận tình thương trong vòng tay âu yếm của thầy cô. Từng nét chữ, con số, những lời chỉ bảo ân cần chan chứa tình nhân ái, đã giúp các em viết lên những dòng chữ đẹp đầu đời trên trang giấy tâm hồn còn trắng nguyên.

Cứ mỗi mùa thu qua, các em lại được lớn lên theo nhịp trống trường. Thầy cô như người chở khách qua sông, tiễn đưa thế hệ này đến bến bình yên, rồi lưu luyến quay về đón thế hệ tiếp theo. Cứ thế, thời gian trôi dần theo năm tháng. Thầy cô như gốc phượng già uy nghi trước dòng đời hối hả, chứng kiến bao lớp người qua mà lòng rộn ràng, xốn xang bên tâm hồn trẻ, lặng lẽ âm thầm, miệt mài bên trang giáo án, dưới ánh đèn khuya, lo bài giảng ngày mai, mái tóc phủ dần bụi phấn, chắt chiu từng giọt phù sa cho đời. Lấy cõi bình yên làm lẽ sống, lấy việc vun chồi làm niềm vui. Dẫu có đếm các vì sao trên trời, dẫu có đếm hết chiếc lá mùa thu rơi, nhưng ngàn năm sau làm sao đếm được hết công ơn người thầy. Hình ảnh về người thầy đẹp đẽ và cao quí, ngời sáng trong ký ức của mỗi con người, trở thành cảm xúc sâu lắng qua những lời thơ.

Mái tóc thầy như một tấm gương xanh

Cho em soi những dòng trí ức

Sợi nào bạc vì ta trốn học

Sợi nào rơi vì lỗi mấy bài văn

Và từ trong mái tóc hoa râm

Ta soi thấy bao điều chân lý

Dòng sông chảy hoài chưa kịp nghỉ

Lớn khôn rồi mới láng vị phù sa.

Người thầy như người nhóm lửa, thổi bùng lên ngọn lửa tâm hồn, truyền đến cho người học những rung cảm mạnh mẽ, vươn tới một lẽ sống đẹp về nhân cách và trí tuệ. Mỗi bước đi của một đời người đều mang dấu ấn quan trọng của người thầy. Tình thương, trách nhiệm và tâm huyết nghề nghiệp của người thầy sẽ ghi dấu ấn vào thời đại, góp phần xây dựng các thế hệ tương lai của dân tộc. Nghề cao quí nhất trong các nghề cao quí mà xã hội đã tôn vinh cho nghề dạy học. Điều đó vừa thể hiện truyền thống đạo lý tốt đẹp của dân tộc ta, vừa đề cao trách nhiệm vinh quang nhưng vô cùng nặng nề đối với sự nghiệp trồng người của dân tộc. Các nhà giáo tiếp tục rèn luyện phấn đấu xứng đáng với niềm tin của xã hội và danh dự cao quí của mình.

TS. Nguyễn Minh Hoạt